สาเหตุส่วนใหญ่ มักเกิดจากการสัมผัสกับสารระคายเคืองต่อผิวหนัง เช่น สารเคมี พวกกรดด่าง ผงซักฟอก สารละลายอินทรีย์เคมี เมื่อสัมผัสบ่อยๆ เป็นเวลานาน
ไขมันที่เคลือบผิวหนังและสารยึดน้ำในชั้นฮอร์นีของผิวหนัง ซึ่งทำหน้าที่รักษาความชื้น จะถูกทำลายไปทีละน้อยๆ จนขาดความต้านทาน เกิดการอักเสบ ผิวแห้งและแตก เสียคุณสมบัติในการป้องกันการซึมของสารเคมีเข้าสู่ผิว เกิดการระคายเคือง เมื่อถูกสารเคมี แม้เพียงสบู่ ความร้อนความเย็นหรือติดเชื้อก็จะเกิดการอักเสบได้ง่ายยิ่งขึ้น บริเวณใดที่อักเสบก็มักจะคัน ยิ่งคันก็ยิ่งเกาหรือถูไถบ่อยๆ หนังบริเวณนั้นจะแปรสภาพหนาขึ้น แข็งกระด้าง แตกระแหง
การรักษา
หลีกเลี่ยงสาเหตุสิ่งระคายเคือง ใส่ถุงมือ ถุงเท้าเพื่อลดเลี่ยงการสัมผัสสารระคายเคือง (หากมิได้สัมผัสสารแพ้ในขณะนั้น ก็ไม่จำเป็นต้องสวมถุงมือ หรือถุงเท้าตลอดเวลา) เมื่อถูกกรดหรือด่างหรือสารเคมี ควรรีบล้างออก ถ้าเป็นด่างให้ล้างด้วยกรดโบริค 3% ถ้าเป็นกรดให้ล้างด้วย 5% ไบคาร์บอเนต (สมัยนี้อาจให้ใช้ใบรางจืดบดแล้วพอก หรือคั้นน้ำมาทา) การใช้สารสเตียรอยด์ในรูปครีมขี้ผึ้ง หรือผสมกรดซาลิไซลิค 3 – 5% จะช่วยลดการอักเสบทำให้ผิวนุ่มและชั้นบนๆ ที่แข็งจะหลุดลอกออกได้
คำแนะนำดีๆ เช่น
1. ห้ามใช้ผงซักฟอกหรือสบู่ ถูบริเวณที่มีปัญหา เพราะเป็นการเพิ่มความระคายเคือง
2. ห้ามใช้แปรงขัด เพราะย้ำรอยแตกให้กว้างขึ้น ผิวที่แข็งถูกกำจัดออกไป ในขณะที่ผิวใหม่ยังไม่แข็งแรง ก็ระคายเคืองอักเสบง่าย
ในรายที่ผิวแห้งมากๆ ให้ใช้ยูเรียครีมทาให้ชุ่ม ในรายที่เป็นเรื้อรังกว่าจะหายอาจกินเวลาหลายเดือน แม้ผิวจะดูเหมือนปกติแต่คุณสมบัติในการรักษาความชื้น ของผิวหนังจะกลับเป็นปกติได้ยาก ทำให้เกิดเป็นซ้ำได้บ่อยๆ บางคนใช้วิธีง่ายๆ และค่อนข้างปลอดภัยได้ผลดีคือ ทาผิวที่แห้งแตกด้วยน้ำมันวิตามินอีบ่อยๆ ทุกวัน พร้อมรับประทาน วิตามินเอ วันละ 1 – 3 เม็ด (เม็ดละ 25,000 หน่วย) วิตามินอี วันละ 300 – 600 หน่วยบางคนอาจต้องรับประทานเกลือแร่สังกะสี, วิตามินซีช่วย แล้วแต่สภาพของผิวหนังหรือภาวะโภชนาการของคนๆ นั้นว่าขาดสารอาหารอะไรบ้าง
สาเหตุอื่นๆ
โรคผิวหนังที่เกิดจากการขาดวิตามินอย่างรุนแรงก็พบการแตกแข็งกระด้างได้ เช่น การขาดวิตามินเอ ทำให้ผิวแห้งร่วมกับตาบอดไก่ (กลางคืนเห็นไม่ชัด) การขาดวิตามินบี3 (ไนอาซิน) ทำให้ผิวหนังอักเสบร่วมกับท้องเดิน สติเลอะเลือน เหล่านี้ เมื่อได้วิตามินที่ขาดอยู่อาการก็จะทุเลาลงจนหายได้ โรคที่อาจพบได้แต่น้อยคือ สะเก็ดเงินหรือ “โซไรเอซิส” ลักษณะผิวแห้งตกสะเก็ดลอกเป็นขุย ขูดมีเลือดออกซิบๆ มักกำเริบในฤดูหนาวหรือเมื่ออารมณ์ตึงเครียด การติดเชื้อราหรือแบคทีเรียก็ทำให้ผิวหนังอักเสบแห้งแตกลอกเป็นสะเก็ดได้ คงจะต้องสังเกตตัวเองว่า สัมผัสสารระคายเคืองอะไรบ่อยๆ สำรวจภาวะโภชนาการในตัวเองว่าขาดอะไรบ้าง